Với sự giao thoa của tri thức và văn minh nhân loại toàn thế giới, việc các tác phẩm được dịch ra thành nhiều bản với nhiều ngôn ngữ khác nhau quả là không hiếm gặp trên thị trường ngày nay. Tại Việt Nam, tỉ lệ các cuốn sách nước ngoài được dịch và bày bán hoàn toàn áp đảo tỉ lệ sách nội. Đơn giản là bởi những tác phẩm kinh điển trên thế giới hầu như đều là của nước ngoài và nền văn học của Việt Nam cũng chưa thể sánh kịp được quốc tế. Do đó, tốc độ gia tăng của sách dịch ngày càng nhanh, số lượng dịch giả Việt Nam cũng ngày càng nhiều. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là, liệu dịch sách có thể được coi là một cái “nghề”? Và liệu dịch giả có thể chỉ sống nhờ vào việc dịch sách?
Xem thêm: Dịch thuật công chứng
Sách dịch tại Việt Nam ngày càng gia tăng
Chênh vênh nghề dịch sách
Thời gian gần đây, cộng đồng mạng liên tục sôi sục với những “thảm họa dịch sách” bóp méo nguyên tác của tác giả. Điều này khiến chúng ta phải suy nghĩ lại một cách sâu sắc về dịch sách. Nhiều người trước giờ vẫn luôn coi dịch sách là một cái nghề. Cũng giống như việc dịch thuật các tài liệu khác nhưng dịch sách đòi hỏi sự thấu hiểu, cảm thụ tác phẩm và vốn ngôn từ, vốn văn chương phong phú. Dịch sách cũng cần nơi dịch giả sự chuyên nghiệp, không phải dịch thuật viên nào cũng có thể gắn bó được với công việc dịch sách. Do đó, nếu nói đây là một cái nghề thì cũng chẳng có gì sai. Thế nhưng, cái nghề này lại quá chênh vênh và sẽ thật trớ trêu nếu dịch giả chỉ sống trọn vẹn với duy nhất nghề dịch sách.
“Thảm họa dịch sách” xuất hiện tràn lan
Tại Việt Nam, dịch giả khá nhiều, nhưng các tác phẩm sách dịch chỉ có thể được coi là sát nghĩa và đúng so với nguyên tác, chứ chưa có tác phẩm nào có thể được coi là tuyệt tác, là hay và truyền tải được trọn vẹn ý đồ của tác giả. Đây vốn đã là một yêu cầu quá cao cho các dịch giả. Hơn thế, trong thời đại bùng nổ của công nghệ thông tin như hiện nay, việc phát hiện các lỗi dịch thuật, dù là từng chi tiết nhỏ cũng là điều khá dễ dàng, và cộng đồng mạng luôn đem ra bàn luận một cách gay gắt, tạo nên những làn sóng phê bình ồ ạt trên các trang báo mạng, các diễn đàn,... Các “thảm họa dịch sách” cũng vì thế mà trở nên nóng sốt hơn bao giờ hết. Dư luận không bao giờ khiến những tin tức về sai sót này trở nên nguội bớt. Thay vì đó, hàng loạt những ngôn từ bình luận khiếm nhã, thiếu văn phong có thể làm cho dịch giả không sống yên ổn và lâm vào tình trạng stress nặng. Một điều rõ ràng rằng, nếu bản dịch được người đọc đón nhận và thấy hay, thì điều người đọc nhớ đến chính là tác giả, họ tung hô tác giả và tác phẩm, chứ tuyệt nhiên không bao giờ nhớ đến công lao dịch giả. Nhưng một khi tác phẩm đó có đôi chút sai lầm ở đâu hay ngôn từ diễn đạt không hay, thì bao nhiêu luồng dư luận lại nhắm vào dịch giả, quy cho dịch giả làm “thủ phạm”.
“Bạc bẽo” nghề dịch sách
Nghề dịch sách khó khăn, đòi hỏi cao và nhiều áp lực như vậy, nhưng không vì thế mà người dịch được trả công xứng đáng. Nhiều dịch giả vẫn thường phàn nàn rằng mình được trả công quá thấp. Theo dịch giả Lê Quang, các bản dịch của anh thường được trả theo tỉ lệ 7% giá tiền in trên bìa sách nên thường tiền công cao nhất của anh là 20 triệu cho một cuốn sách, ít hơn thì là 9 triệu và có khi chỉ là 4 - 5 triệu. Hay dịch giả Dương Tường nổi tiếng nhất hiện thời cũng chỉ có tiền công cao nhất là 60.000 đồng cho một trang dịch tiểu thuyết. Như vậy, nếu chỉ trông chờ vào nghề dịch sách, thì trong suốt mấy tháng, có khi cả mấy năm trời mày mò, tìm tòi, nghiên cứu tác phẩm để dịch ra một cuốn mà mình cho là tâm đắc cũng chỉ có giá bèo bọt là mấy triệu đồng thì thật là không đáng.
Khó có thể làm giàu với nghề dịch sách
Bởi vậy, có thể thấy, dù dịch sách có là một cái nghề đi nữa, thì phần lớn dịch giả chỉ đến với cái nghề này bằng đam mê văn học, chứ ít ai có thể sống được chỉ với cái nghề này. Như dịch giả Trang Hạ cũng thẳng thắn nhận định: “Dịch giả là người tự tại, cô đơn trong thế giới của mình. Bạn đừng mong tìm được nhiều tiền bạc hay sự nổi tiếng ở nghề này.”
DichthuatABC là Công ty dịch thuật chuyên cung cấp các giải pháp dịch thuật, nhận các dự án, các dịch vụ liên quan đến lĩnh vực dịch thuật.
Bạn là người có đam mê, muốn kiếm tiền và làm giàu bằng nghề dịch thuật, hãy đến với chúng tôi.
DichthuatABC hân hạnh chào đón bạn!