Có thể nói, thuyết minh, phụ đề và lồng tiếng là ba hình thức biên phiên dịch cho các bộ phim chiếu trên màn ảnh nhỏ hay tại các rạp chiếu phim.
Những hình thức dịch thuật này giúp người xem hiểu được nội dung của các tập phim nước ngoài, nhờ đó mà ngành điện ảnh quốc tế có cơ hội phát triển sâu rộng hơn. Tuy nhiên, việc lựa chọn hình thức dịch thuật nào cho từng bộ phim lại không phải là một câu hỏi dễ dàng trả lời, bởi mỗi hình thức đều có những ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với những mục đích trình chiếu phim nhất định để ý nghĩa của phim được truyền tải trọn vẹn đến người xem nhất.
Phụ đề - hình thức thông dụng nhất
Nếu tìm kiếm các bộ phim nước ngoài trên mạng internet hay xem tại các rạp chiếu phim, đa phần các bạn sẽ tìm thấy phim với phụ đề. Bởi lẽ đây là hình thức dịch phim đơn giản nhất, không tốn quá nhiều thời gian, công sức cũng như mức độ chuyên nghiệp như thuyết minh hay lồng tiếng. Ưu điểm của hình thức này là giúp cho người xem có thể vừa nghe được tiếng gốc của nhân vật trong phim, vừa hiểu được lời thoại dịch sang tiếng mẹ đẻ. Cũng có khi, phụ đề phim và ngôn ngữ gốc trong phim là một. Đối với những người biết ngoại ngữ và muốn theo học thứ ngoại ngữ đó để nâng cao kỹ năng thì bộ phim có phụ đề luôn là sự lựa chọn số 1. Tuy nhiên, phụ đề cũng có khuyết điểm riêng khi nó khiến cho người xem mất tập trung vào nội dung của phim. Điều này là dễ hiểu bởi khi người xem quá chăm chú vào đọc phụ đề thì những hình ảnh trong phim đôi khi bị lướt qua khiến người xem không hiểu rõ được nội dung của phim. Hơn nữa, do phụ đề cần được khớp thời gian với ngôn ngữ gốc trong phim nên nhiều khi lời dịch của phụ đề sẽ được cắt tỉa ngắn gọn hơn, đôi khi cứng nhắc thiếu sự mềm mại như thuyết minh hay lồng tiếng.
Dịch phụ đề là hình thức thông dụng nhất hiện nay
Thuyết minh - linh hồn của phim
Đây là hình thức phổ biến nhất đối với phim trình chiếu trên màn ảnh nhỏ. Những nhân vật thuyết minh thường có giọng nói rất truyền cảm, khiến ngôn ngữ gốc sau khi được chuyển thể sang tiếng mẹ đẻ có tình cảm và cảm xúc như chính các nhân vật trong phim vậy. Đây là một công việc có ý nghĩa cực kì quan trọng, góp phần tạo nên sự thành công của bộ phim. Thử tưởng tượng nếu nhân vật thuyết minh ăn nói vấp váp, vô hồn hay thuyết minh chậm hơn, nhanh hơn so với lời thoại của nhân vật thì bạn có còn muốn thưởng thức bộ phim đấy nữa không? Do đó, có thể thấy, hình thức thuyết minh phim phức tạp hơn phụ đề rất nhiều và đòi hỏi nhiều kỹ năng đọc và cảm nhận bộ phim. Hình thức này có ưu điểm là người xem vẫn nghe được ngôn ngữ gốc trong phim, đồng thời nghe lời thoại được dịch ra tiếng mẹ đẻ nên sẽ tập trung hơn vào nội dung hơn, không bị phân tán tâm lí.
Xem thêm: Dich thuat
Lồng tiếng - nghệ thuật làm phim
Lồng tiếng là hình thức phiên dịch phim ít thông dụng nhất bởi độ phức tạp của cả quá trình thực hiện. Nếu thuyết minh chỉ cần một người đọc lời thoại thì lồng tiếng đòi hỏi phải có cả một đội ngữ nói vào phim và diễn đạt tình cảm, tự nhiên hơn nhiều lần. Khi xem một bộ phim lồng tiếng, mọi ngôn ngữ gốc sẽ bị lược bỏ, thay vào đó là toàn bộ ngôn ngữ mẹ đẻ, dù là những biểu cảm cười, khóc, câu nói tinh nghịch hay trầm lắng đều phải được giữ nguyên trong phiên bản lồng tiếng. Vì vậy, diễn viên lồng tiếng cần biết diễn giọng, phản ứng nhanh, kết hợp nhuần nhuyễn giữa nghệ thuật biểu diễn với nghệ thuật khớp hình. Nghệ thuật lồng tiếng đòi hỏi cao không khác gì nghệ thuật đóng phim, cần phải đạt được độ truyền cảm và hóa thân thành từng nhân vật trong phim. Nếu diễn viên lồng tiếng thể hiện hay, thì bộ phim sẽ hoàn toàn xuất sắc, ngược lại sẽ tạo ra một thất bại thảm hại cho bộ phim. Ưu điểm của hình thức này là khiến bộ phim như được “nội địa hóa” hoàn toàn. Bạn sẽ thấy bộ phim gần gũi hơn không khác gì một bộ phim trong nước vậy.
Nên chọn hình thức nào?
Mỗi hình thức đều có những ưu nhược điểm riêng, tuy nhiên, không phải ai cũng thích một bộ phim chỉ có phụ đề, hay một bộ phim lồng tiếng, hay thuyết minh. Mỗi hình thức đều có những đặc thù riêng và tùy thuộc vào sở thích cũng như mục đích trình chiếu, mục đích xem phim mà chọn hình thức phiên dịch phim phù hợp. Hình thức phụ đề - đơn giản nhất - phù hợp khi người xem có mục đích học ngôn ngữ đó hay muốn được nghe trọn vẹn ngôn ngữ gốc. Trong khi đó, lồng tiếng thường được sử dụng cho những bộ phim của một số nước Châu Á sử dụng ngôn ngữ đơn âm tiết giống tiếng Việt như Nhật Bản, Trung Quốc… bởi việc khớp môi của diễn viên lồng tiếng sẽ dễ dàng hơn và chính xác hơn. Còn những bộ phim phương Tây thì nên sử dụng thuyết minh hay phụ đề sẽ phù hợp hơn cả.
Đọc thêm tại đây: Làm sao để trở thành phiên dịch viên giỏi