Dịch thuật văn học là một lĩnh vực khá phổ biến trong thời đại ngày nay bởi khả năng kết nối, truyền bá tinh hoa văn học của khắp nơi trên thế giới. Tại Việt Nam, lĩnh vực này ngày càng phát triển nhờ xu hướng ưa chuộng, yêu thích và say mê các tác phẩm văn học nước ngoài. Nhờ có dịch thuật văn học, con người có thể tiếp cận nhiều hơn nguồn tri thức của nhân loại, hiểu hơn văn hóa cũng như nền văn học và văn minh của nhiều quốc gia. Quan trọng là thế nhưg một điều đáng buồn và đáng báo động đang xảy ra chính là đạo đức nghề nghiệp, tâm huyết như trình độ của những dịch giả. Rất nhiều các sai sót cả về ý nghĩa cũng như câu từ trong những bản dịch gần đây xuất hiện gây nên tình trạng lo ngại không chỉ với dịch thuật văn học nói riêng mà còn đối với những dịch vụ dịch thuật khác khác nói chung trên thị trường Việt Nam.
Nhiều sai sót trong dịch vụ dịch thuật văn học
Xu hướng hội nhập và hợp tác, mở cửa sâu rộng như hiện nay đã đem đến cho độc giả nước ta cơ hội được tiếp cận với một nền văn học phong phú và đa dạng hơn bao giờ hết. Rất nhiều tác phẩm văn học kinh điển của nhân loại đều nhanh chóng xuất hiện với các phiên bản tiếng Việt nhờ có con đường dịch thuật. Nhưng, trong số đó đa số tác phẩm cũng chỉ dừng lại ở mức đọc tham khảo chứ chưa thể phản ánh hết ý nghĩa, ngôn từ đắt cũng như cái hay cái đẹp của tác phẩm gốc. Điều này, trước hết, chính là hậu quả của việc thiếu trình độ dịch thuật và am hiểu tác phẩm. Những dịch thuật viên hay dịch giả viên có thể do khả năng ngôn ngữ không phong phú hoặc là quá sơ sài trong việc tìm hiểu tác phẩm, phân tích ngữ pháp, ngữ cảnh của tác phẩm gốc, dẫn tới những sai lầm cũng như thiếu sót không đáng có trong bản dịch của mình. Thêm nữa, sự thờ ơ và lơ là của những nhà xuất bản trong việc cấp chứng nhận và phát hành những tác phẩm này mà không kiểm định chất lượng của dịch vụ dịch thuật so với tác phẩm gốc cũng góp phần làm nên thực trạng đáng báo động này.
Rất nhiều tác phẩm kinh điển bị dịch sai một cách ngớ ngẩn
Rất nhiều bản dịch hiện nay bị gắn mác “thảm họa”. Tuy rằng sự khác biệt cả về thời gian, không gian địa lý và văn hóa trở thành rào cản không nhỏ trong việc tiếp nhận văn chương của từng quốc gia nhưng điều hiển nhiên là con người chỉ có thể chấp nhận những sai sót nhỏ không quan trọng chứ không thể quy hết trách nhiệm cho những yếu tố khách quan đó như những gì mà các dịch vụ dịch thuật hiện nay đang mắc phải. Để có thể có được bản dịch đúng với nguyên tác thì trách nhiệm của cả dịch giả cũng như nhà xuất bản cho từng tác phẩm phải được đặt lên hàng đầu.
Những giải pháp cho dịch vụ dịch thuật văn học hiện nay
Nhiệm vụ chính của dịch vụ dịch thuật văn học không phải tạo ra một tác phẩm hoàn toàn mới mà là chuyển đổi tác phẩm gốc qua một ngôn ngữ khác sao cho vừa đảm bảo được tinh thần cũng như nội dung của bản gốc lại vừa phải gần gũi, quen thuộc và dễ hiểu với những độc giả tiếng Việt. Điều đó đòi hỏi dịch giả phải trau dồi và thông thạo cả hai loại ngôn ngữ như nhau đồng thời phải am hiểu về văn hóa, bản sắc của hai quốc gia. Đó chính là sự tinh tế và nhạy bén về ngôn ngữ trong dịch vụ dịch thuật.
Ngành dịch thuật nói chung và dịch thuật văn học nói riêng cần phải có sự chuyển đổi mạnh mẽ cả về chất lượng lẫn con người. Cần đảm bảo đúng thời gian, tiến độ cũng như chất lượng trong mỗi bản dịch.
Khắc phục sai sót trong dịch vụ dịch thuật là yếu tố cấp thiết
Song song với đó là vai trò của những biên tập viên trong dịch vụ dịch thuật và thái độ cũng như sự quan tâm đúng mức của những nhà xuất bản. Cần phải đẩy mạnh hơn nữa việc thành lập những hội dịch vụ dịch thuật chuyên nghiệp. Có như vậy mới mong tránh được sự quay lưng của độc giá như hiện nay.
Bạn có thể tham khảo thêm: Tổng quan về thị trường dịch thuật tại Việt Nam